Sinds Trump de term ‘nepnieuws’ populair heeft gemaakt lijken ‘waar’ en ‘onwaar’ onontwarbaar met elkaar verweven. Parodie en werkelijkheid zijn haast niet meer te onderscheiden. Of het nu gaat om Halbe Zijlstra in de vermeende datsja van Poetin, of het optreden van de Amerikaanse ambassadeur Pete Hoekstra in Nieuwsuur: soms weet je niet meer of je nu naar het 8-uur journaal zit te kijken of naar ‘Zondag met Lubach’.
Er lijkt zo een soort schijnwerkelijkheid te ontstaan, een virtuele realiteit die weinig te maken heeft met de dagelijkse praktijk waarin we leven. Zo’n virtuele realiteit zie ik ook terug in bijvoorbeeld de bitcoin hype. Het wil er bij mij niet in dat een munt die alleen bestaat in de virtuele wereld en waar geen reële economische activiteit in de echte wereld tegenover staat, een bijdrage gaat leveren aan een betere wereld. En al helemaal niet als één transactie evenveel energie kost als een Nederlands huishouden in een maand verbruikt1. Toch belegt inmiddels een half miljoen Nederlanders in bitcoins2.
Door alle verwikkelingen in de virtuele realiteit zouden we bijna kunnen vergeten wat er in de echte wereld gaande is. Ik werd daarbij stilgezet toen ik eerder deze maand een pitch presentatie mocht geven tijdens het Pathways to Sustainability congres van Utrecht University3. Ik was gevraagd om de belangrijkste uitdagingen voor duurzame voedselproductie te benoemen. Ik heb er enkele genoemd, maar licht er hier één uit: het bestrijden van honger en ondervoeding. Wist u dat één op de negen mensen te weinig calorieën binnen krijgt om energie op te doen voor een nieuwe werk- of schooldag? Ondervoeding of malnutritie is een nog veel groter probleem: veel mensen die wél voldoende energie binnen krijgen leven op een ongebalanceerd dieet waarin essentiële vitaminen en mineralen ontbreken. Dit leidt tot ernstige (gebreks-)ziekten en onomkeerbare ontwikkelingsachterstanden bij kinderen. Dat is de dagelijkse, harde realiteit voor veel mensen op onze planeet.
Honger en malnutritie hangen nauw samen met armoede, slecht bestuur en gewapende conflicten. Complexe issues waar we weinig invloed op lijken te hebben. Maar honger en malnutritie hebben ook te maken met slechte of verouderde landbouwpraktijken en met gebrekkige toegang tot belangrijke inputs, zoals kwalitatief goede zaden van hoogproductieve en robuuste plantenrassen. Laat dat laatste nou net iets zijn waar Nederland groot in is. Gelukkig zijn steeds meer bedrijven, in nauwe samenwerking met plantenwetenschappers en vaak met financiële steun van het Ministerie van Buitenlandse Zaken, bezig om moderne plantenrassen beschikbaar te maken voor kleine boeren in ontwikkelingslanden en hen te helpen bij het professionaliseren van de teelt.
En ja, daarbij kan ook de ‘virtuele realiteit’ worden ingezet. Zo heb ik vorig jaar bij de Crop Innovation & Business conferentie in Amsterdam de Virtual Breeding tool van Keygene opgehad4. Vooraf zag ik het nut van zo’n VR-bril voor de veredeling niet zo in, maar zodra ik hem op had was het in één keer duidelijk hoe zo’n tool veredelaars kan helpen om de juiste genotypen te selecteren. Dit is één voorbeeld van hoe digitale technologie bijdraagt aan innovatie in de land- en tuinbouw, en ongetwijfeld zullen er nog vele volgen.
Nepnieuws schijnt tegenwoordig overal te zijn. Maar voor echte vernieuwing, die bijdraagt aan het oplossen van reële problemen, moet u beslist in de land- en tuinbouw zijn.
Clemens Stolk
(2) https://www.nrc.nl/nieuws/2018/02/08/ruim-half-miljoen-nederlanders-hebben-cryptomunten-a1591436
(3) https://www.uu.nl/en/research/sustainability/conference-2018/impression