Anne Hendriks, honoursstudent aan Wageningen University en daarnaast medewerker van De Innovatiemakelaar, maakte recent een documentaire over kringlooplandbouw. Voor Innova Connect schreef ze hierover deze gastcolumn.
Carola Schouten, minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, heeft volop ingezet op kringlooplandbouw. Vorige week publiceerde zij het uitvoeringsplan van haar kringloopvisie1. Hierin presenteert zij concreet beleid om de omslag naar kringlooplandbouw te realiseren. Maar hoe ziet kringlooplandbouw er in de praktijk eigenlijk uit? Samen met andere studenten aan Wageningen University heb ik deze vraag de afgelopen periode onderzocht. We maakten een documentaire, ‘’Kringlooplandbouw doorgrond’’, die eerder deze maand online in premiere ging2.
In onze zoektocht belandden wij allereerst bij boer Jan Dirk van der Voort, van het biologische melkveebedrijf Remeker. Bij hem lopen de koeien los in de weide rond en eten zij enkel gras. In de woorden van Jan Dirk: ‘’Als je hier naar kijkt dan denk je dit is zo logisch, een koe houdt van gras dus die eet gras. Wij zien de koeien en de bodem als spiegel, van daaruit werken wij en zoeken wij naar nieuwe wegen.’’ Wanneer we even later samen met hem door de wei lopen wordt duidelijk dat het hem menens is. Met zijn blote handen grijpt hij in een verse koeienvlaai, om deze al ruikend te beoordelen. “Dit is voor mij echt de basis”, zegt Jan Dirk, al snuivend aan de vlaai, die hij liefkozend ‘zalfje’ noemt.
Met zijn blote handen grijpt Van der Voort in een verse koeienvlaai, om deze al ruikend te beoordelen
In het vervolg van onze zoektocht bezochten wij een heel ander bedrijf, namelijk Tomatenkwekerij Duijvestein. Ted Duijvestijn, die samen met zijn drie broers eigenaar is van het bedrijf, staat ons te woord. Hij neemt ons mee en geeft een rondleiding door de kas. Maar zonder een schoonmaakbeurt in ‘’de mensen-wasstraat’’ komen wij de kas niet in. We krijgen een witte overjas aan, lopen over een natte desinfectiemat en moeten onze handen reinigen in een desinfectie-apparaat. ‘’Hygiëne in de kas is key’’, vertelt Ted ons. Eenmaal in de kas laat Ted ons allerlei installaties zien, die hij gebruikt om de teelt tot in de puntjes te optimaliseren. ‘’Wij brengen de behoeftes van de planten nauwkeurig in kaart en kunnen overal aan de knoppen draaien om in die behoeftes te voorzien. Dit doen wij zoveel mogelijk door samen te werken met de natuur. Data is hierbij belangrijker dan je eigen intuïtie”, aldus Ted.
Duijvestijn werkt in zijn kas ook samen met de natuur. Maar voor hem is data belangrijker dan intuïtie
‘’Dat was weer heel wat anders dan aan koeienmest ruiken om je strategie te bepalen”, zeiden we grappend tegen elkaar toen we weer buiten stonden. Toch, hoewel beide bedrijven op het eerste gezicht zo verschillend van elkaar zijn, staat in beide bedrijven het samenwerken met de natuur en het sluiten van kringlopen centraal. Beide systemen zijn enorm duurzaam en kunnen als voorbeeld dienen voor de toekomst van de landbouw in Nederland. Beide systemen hebben bestaansrecht en kunnen naast elkaar bestaan. Dat is het eerste wat ik heb opgestoken van het maken van deze documentaire: duurzame landbouw kan vele verschillende vormen aannemen.
Het tweede dat me is opgevallen, is dat we er nog niet zijn. Zowel Jan Dirk van der Voort als Ted Duijvestijn zijn op zoek naar nieuwe wegen, nieuwe oplossingen om hun bedrijf nog duurzamer en meer toekomstbestendig te maken. Dat brengt mij weer terug bij het Realisatieplan van minister Schouten. Daarin benoemt zij het stimuleren van innovatie als een belangrijke randvoorwaarde voor het laten slagen van kringlooplandbouw. Daarbij staat het “laten landen” van innovaties op het boerenerf centraal. Waarbij het van belang is dat alle stakeholders betrokken zijn: niet alleen het onderzoek, maar ook afnemers, toeleveranciers, het onderwijs, overheden, maatschappelijke organisaties, banken en uiteraard de ondernemers zelf.
Om kringlooplandbouw te verwezenlijken moeten nog heel wat innovaties op het boerenerf landen
Als student aan Wageningen University voel ik me bij die gedachte als een vis in het water. Ik zie om me heen enthousiaste docenten, gedreven onderzoekers, hemelbestormende startups, en impactvolle bedrijven, die allemaal nodig zijn om te komen tot duurzame landbouw. Een landbouw waar ik mijzelf ook graag voor inzet. Of het nu tussen de koeienvlaaien is of in een witte overjas.
Anne Hendriks
Voetnoten:
(1) https://www.rijksoverheid.nl/documenten/publicaties/2019/06/17/realisatieplan-visie-lnv-op-weg-met-nieuw-perspectief
(2) https://www.youtube.com/watch?v=DG6LwS7DjKY